تقریبا نیمی از پروژه های تغییر (75 درصد پروژه های بزرگ) با شکست مواجه می شوند. اما تغییر در کسب و کار به چه معناست؟ تغییر در تمام قسمت ها و در تمام طول عمر کسب و کار اتفاق می افتد. هدف مدیران کسب و کار از اعمال این تغییرات برتری نسبت به رقبا در بازار است. این برتری ممکن است به شکل سهم بازار بیشتر، سود بالاتر، رضایت مشتری یا به هر شکل مثبت دیگری خود را نشان دهد. مهم ترین مزیتی که تغییر (به هر شکلی) در کسب و کارها به دنبال دارد، شناسایی و استفاده از فرصت های جدید در بازار خواهد بود. این فرصت های جدید همیشه به معنای مشتریان یا بازار جدید یا شناسایی نیاز جدید برای رفع آن نیست. گاهی این فرصت جدید در واقع یک تهدید است که کسب و کار آن را به فرصت تبدیل می کند، مانند همه گیری کرونا و بهره گیری از بستر اینترنت.
بازسازی یعنی تغییری بزرگ که وضعیت بد را به وضعیت خوب تبدیل می کند. معمولا عدم سودهی را موضوع بازسازی می دانند و هدف آن را بازگشت به سود دهی درنظر می گیرند. بازسازی ها در هر اندازه و شکلی معمولا سه مرحله اصلی دارند؛ ارزیابی، اجرا، ثبات. دونالد بیبیولت برای بازسازی پنج مرحله درنظر می گیرد؛ تغییر (سازمان) مدیریت، ارزیابی، اضطراری، ثبات و بازگشت به رشد طبیعی. بازسازی ها با توجه به اندازه کسب و کار ممکن است از 3 تا 48 ماه به طول بینجامند. مدیر بازسازی نیز پس از پایان پروژه از کسب و کار جدا خواهد شد. تحول در فرهنگ واژگان کمبریج اینگونه توصیف می شود «فرآیند تغییر کامل کاراکتر یا ظاهر چیزی به منظور بهبود آن». یعنی ما در این فرآیند به دنبال بهبود در کسب و کار هستیم. معمولا زمانی که پروژه های تحول برای کسب و کار تعریف می شوند، هدف استفاده از تمام پتانسیل کسب و کار و بهره گیری از فرصت های موجود در بازار است. پروژه های تحول معمولا چهار فاز را در برمی گیرند؛ تعیین هدف، تعیین موقعیت کنونی و چشم انداز پایان تحول، تعیین راهکار و ظرفیت توسعه و در نهایت پیاده سازی و پایدارسازی بهبود.
بازسازی یا تحول؟! کسب و کار در بازسازی به دنبال تغییر بازدهی منفی به مثبت است، در این مسیر ممکن است به طورکلی شکل حضور خود را در بازار تغییر دهد. این تغییر می تواند به شکل تغییر در سبد محصولات/ خدمات، توسعه بازار، محصول یا هرمورد دیگری همراه با خلاقیت و نوآوری باشد که هدف تمام آنها افزایش درآمد و حاشیه سود است. درواقع بخش بزرگی از بازسازی به محیط بیرونی کسب و کار مرتبط می شود. در سمت دیگر، در تحول هدف عرضه بهتر محصولات/ خدمات در حال ارائه کسب و کار است، به شکلی که رضایت بیشتر مشتری را به دنبال داشته باشد. هدف آن است که با بهره وری بیشتر هزینه های کسب و کار را کاهش دهیم. بنابراین عملیات در کسب و کار در مرکز توجه قرار می گیرد. حتی ممکن است کسب و کار عملیات خود را برای استفاده از فرصت های جدید تماما بازنگری کند. درواقع بخش بزرگی از تحول به محیط درونی کسب و کار مرتبط می شود.
درجایی دیگر استراتژی های بازسازی را محرک استراتژیک تحول می دانند. گروه مشاورین بوستون تحول و بازسازی را اینگونه توصیف می کند: اعداد فروش ممکن است ثابت باشند یا حتی درحال رشد، ولی سود دهی درحال کاهش است. اغلب مدیریت یک یا چند استراتژی را آزموده ولی موفقیتی نداشته است. این موقعیت نیازمند برنامه های تحول است. اگر کسب و کار روش خود را تغییر ندهد، فاز دوم بحران سود دهی است. اکنون فروش متوقف شده یا درحال سقوط است، در همین زمان حاشیه سود به شکل قابل توجهی منفی می شود.
در این موقعیت کسب و کار استفاده از منابع مالی رزرو را آغاز می کند و نیازمند اجرای بازسازی است. در هر دو مورد (تحول و بازسازی) جایگاه شغلی جدیدی در سازمان شکل می گیرد؛ مدیر ارشد بازسازی/ تحول. فردی که در این جایگاه قرار می گیرد ممکن است از داخل سازمان انتخاب شود یا خارج از آن. معمولا در بازسازی ها از خارج و در تحول از داخل سازمان انتخاب می شوند ولی این مورد قطعی نیست. باوری در پروژه های تغییر وجود دارد که فرد خارجی بهتر می تواند به کسب و کار کمک کند و نقاط قوت و ضعف آن را ببیند ولی از طرفی زمان بیشتری نیاز دارد تا کسب و کار را بشناسد. پس از پایان پروژه، فردی که در این جایگاه قرار گرفته است سازمان را ترک می کند. در پروژه های بازسازی پس از دستیابی به ثبات و بازگشت به مسیر رشد، معمولا این نقش به شکل کلی حذف می شود اما پس از پروژه های تحول بسیاری از کسب و کارها این جایگاه را حفظ می کنند. اگر فرد خارجی برای پروژه تحول در کسب و کار درنظر گرفته شده باشد، احتمالا پس از پایان پروژه با فردی از داخل سازمان جایگزین خواهد شد.
پروژه بازسازی باشد یا تحول، فرد موردنظر داخلی باشد یا خارجی، در زمان شروع پروژه باید به تمام افرادی که در کسب و کار حاضر هستند معرفی شود، هدف ها و نیازهای پروژه برای تمام افراد کاملا شفاف سازی شود و مهم تر اینکه باید مدیران ارشد کسب و کار با این پروژه و تیم آن همراه و همگام باشند. عدم همراهی تیم ارشد کسب و کار پروژه را طولانی، فرسایشی و هزینه بر می سازد. وظیفه چنین هماهنگی معمولا به عهده مدیرعامل است. مرز میان بازسازی و تحول مرز باریکی است. در بسیاری از موارد گفته می شود بازسازی بدون تحول برنامه ای بیهوده است. یعنی اگر محیط خارجی خود را برای سوددهی تغییر دهید ولی همگام با آن در محیط داخلی و عملیاتی خود تغییری ایجاد نکنید، به هدف خود نخواهید رسید و بالعکس.